اختلال وسواس در کودکان به صورت افکار، احساسات و ترس‌های ناخواسته بروز پیدا می‌کند که ممکن است با رفتارهای اجباری نیز همراه شود. این اختلال، کارکرد روزانه کودک را به شکل قابل ملاحظه‌ای مختل می‌کند و می‌تواند مشکلات زیادی در روند رشدی او برجای گذارد. اختلال وسواس جبری دو عنصر دارد:
1. وسواس فکری
2. وسواس عملی

وسواس‌ فکری، افکار ناخواسته‌ای هستند که به ذهن کودک وارد می‌شوند و پریشانی و اضطراب فراوانی ایجاد می‌کنند. برای مثال کودک ممکن است باور داشته باشد که یک دزد از پنجره‌ی بسته وارد خانه می‌شود و به او یا نزدیکانش آسیب می‌رساند.
وسواس عملی، کارهایی هستند که کودک آن‌ها را برای رها شدن از افکار وسواسی‌اش انجام می‌دهد. برای مثال کودکی که فکر می‌کند دزدی به اعضای خانواده‌اش آسیب خواهد رساند، ممکن است مکررا پنجره را کنترل کند که بسته باشد.

بروز وسواس در کودکان باید جدی گرفته شود، زیرا نشان‌ دهنده وجود اضطرابی پنهان در آن‌هاست. از آن‌جا که کودکان معمولا از ماهیت افکار و رفتارهای وسواسی خود اطلاعی ندارند و در بیان هیجانات خود با مشکل مواجه هستند، بهتر است شما به عنوان والدین کودک علایم وسواس در کودکان را بشناسید. آن‌ها را شناسایی کنید و در جهت درمان آن هر چه زودتر اقدام کنید.

علل ابتلا به وسواس در کودکان چیست؟

وراثت نقش مهمی در بروز وسواس در کودکان دارد، در واقع میزان شیوع وسواس در بچه‌هایی که اعضای خانواده آن‌ها دارای این اختلال هستند، در مقایسه با دیگران بیشتر است. عامل مهم دیگر در پیدایش وسواس در کودکان، عدم تعادل انتقال دهنده سروتونین در مغز است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته، کمبود سروتونین در مغز کودکان، در بروز این عارضه نقش بسزایی را عهده دار می باشد. همچنین گاهی اوقات وسواس می‌تواند بعد از یک بیماری یا یک دوره سخت و استرس زا برای کودک به وجود بیاید.

نشانه‌های وسواس در کودکان چیست؟

همان طور که گفتیم، بسیار مهم است که شما به عنوان والدین کودک بتوانید با دقت بر رفتار کودک خود علائم بیماری را در او تشخیص دهید و اولین قدم را برای کمک به درمان او بردارید. علائم و نشانه‌های وسواس در کودکان به شکل‌های مختلف بروز می‌کنند. از جمله افکار و رفتارهایی که نشان‌دهندۀ وسواس در کودکان است عبارتند از:

• نگرانی درباره مریضی، آسیب یا مرگ خودشان یا اعضای خانواده
• ترس کودک در مورد نقض قوانین و احساس گناه در مورد انجام کاری بد
• نگرانی کودک درباره تمیزی، کثیفی و میکروب ها و در نتیجه شستن مکرر
• افکاری درباره ی اینکه بعضی چیزها خوش شانسی یا بد شانسی می‌آورند
• اهمیت دادن بیش از حد به نظم و تقارن یا قرار گرفتن دقیق شی در یک جا
• چک کردن های مکرر مثل چک کردن قفل بودن در یا روشن و خاموش بودن چراغ

• داشتن مشکل برای تصمیم گیری یا انتخاب
• داشتن مشکل برای تمرکز بر روی تکالیف مدرسه
• پاک نویس کردن بیش از حد لازم و دوباره نوشتن
• اصرار داشتن بر اینکه والدین کار را دقیق به او بگویند
• خوردن، پوشیدن، یا انجام کارها به یک شکل به خصوص
• خیلی طول می‌کشد تا کارهای روزمره شان را انجام دهند مثل لباس پوشیدن

چگونه وسواس در کودکان را درمان کنیم؟

درمان وسواس در کودکان هم به صورت شناختی-رفتاری و هم به صورت دارویی انجام می‌شود. از آنجا که وسواس بیماری مزمنی است درمان آن معمولا زمان بر است. بیماری وسواس به گونه‌ای است که حتی اگر درمان هم بشود بعد از چند سال ممکن است دوباره بروز کند. اما با این حال اصلا جای نگرانی نیست. زیرا می‌توان با آموزش صحیح، نحوه مدیریت علائم بیماری را به کودک آموزش داد.

درمان شناختی-رفتاری از موثرترین روش‌های درمان وسواس در کودکان و نوجوانان است و کمک گرفتن از یک درمانگر می‌تواند به تسریع روند درمان کمک کند. در این شیوه‌ی درمان مهارت‌هایی به کودک آموزش داده می‌شود تا بتواند با ترس‌هایش رو‌به‌رو شود و اضطراب خود را کنترل نماید. روش رفتاردرمانی که در آن درمانگر، کودک وسواسی را تشویق می‌کند تا افکار وسواسی خود را به طور دقیق و جزءبه‌جزء شرح دهد تا او بتواند اجزای مهم این رفتارها را شناسایی کند. آنگاه از او می‌پرسد که انجام دادن کدام یک از رفتارهای وسواسی‌اش ضروری نیست و آیا می‌تواند بدون آن که نگران و مضطرب شود آن‌ها را حذف کند.

در روش شناخت درمانی، به کودک آموزش داده می‌شود که چگونه می‌تواند احساسات و افکارش را درباره فکر و عملی که انجام می‌دهد تغییر دهد. برای مثال درمانگر از کودکی که وسواس شستن دست دارد می‌خواهد که دست‌هایش را با چیزهای مختلف کثیف کند و سعی کند بدون آن که چندین بار دست هایش را بشوید به بازی خود ادامه دهد و فقط یکبار در انتهای بازی دستش را بشوید. درمان شناختی-رفتاری گاهی اوقات با دارو نیز همراه می‌شود. البته توجه داشته باشید گرچه استفاده از دارو مفید است اما به تنهایی برای درمان کافی نیست و باید در کنار روش‌های شناختی-رفتاری استفاده شود.

آیا والدین می توانند در درمان کودک وسواسی نقش داشته باشند؟

نقش والدین و دیگر اعضای خانواده در درمان وسواس در کودکان بسیار قابل توجه است. زمانی كه كودكی دچار مشكل وسواس می‌شود، به این نكته توجه داشته باشید كه كودك گناه و تقصیری ندارد. تقریبا هیچ كودك وسواسی‌ای وجود ندارد مگر اینکه یکی از والدین و یا اعضای خانواده او مضطرب، پریشان و یا مبتلا به اختلالات عصبی است. پس او را مقصر ندانید و تلاش کنید از هر جهت کودک را مورد حمایت خود قرار دهید. البته برای این کار، صبر و حوصله زیادی لازم است.

توجه داشته باشید هر چه همراهی شما با کودکتان بیشتر باشد، روند درمان او سریعتر طی خواهد شد و رفتارها و افكار آزاردهنده كودك نیز زودتر از بین خواهند رفت. سعی کنید كمترین بهبود كودك را تشخیص داده و او را مورد تشویق و حمایت خود قرار دهید. همچنین شرایط را برای كودك آرام و عادی نگه دارید تا او بتواند سختی‌های درمان را راحت‌تر بگذراند.

شما برای درمان وسواس در کودکان از چه شیوه‌ای استفاده می‌کنید؟ حتما اگر نظر یا تجربه‌ای در این زمینه دارید آن را زیر همین نوشته در قسمت نظرات با ما مطرح نمایید.

شجاعت یکی از مهمترین جنبه‌های شخصیتی هر فرد است. کسانی که فاقد این ویژگی شخصیتی هستند نمی‌توانند از موقعیت‌های خود به خوبی استفاده کنند و در اجتماع با مشکلاتی مواجه می‌شوند. دوران کودکی دوران پرورش شخصیت فرزندان است، بنابراین دانستن این موضوع که چگونه کودک شجاع تربیت کنیم بسیار مهم است. با اندیشه پیشرفت همراه باشید تا ۵ روش مفید برای پرورش کودک شجاع و جسور را با شما درمیان بگذاریم.

۱. برای تربیت کودک شجاع الگوی خوبی باشید

مهمترین و مؤثرترین راه برای تربیت کودک شجاع این است که خودتان شجاع باشید. شما بهترین الگو برای کودک و نوجوان خود هستید. کودکان رفتار والدین را نوعی ارزش می‌دانند و تمام سعی خود را می‌کنند تا شبیه آن‌ها شوند. پس بیشتر به کار‌هایی که انجام می‌دهید توجه کنید.

۲. کودک‌تان را به شجاع بودن تشویق کنید

تشویق یکی از بهترین ابزار‌ها برای نهادینه کردن رفتارهای خوب در کودکان و نوجوانان است. به فرزندتان بگویید که او می‌تواند شجاع باشد و از شخصیت‌های شجاعی که می‌شناسد چیزی کم ندارد. برایش از شخصیت‌های شجاع مورد علاقه‌اش مثال بزنید و به او بگویید که قهرمان‌ها به خاطر رو به رو شدن با ترس هایشان شجاعت دارند و قهرمانند. این به معنای قیاس کردن نیست. شما فقط به کودک می‌گویید که قهرمان‌ها شجاع هستند زیرا با ترس‌هایشان رو به رو می‌شوند و او هم می‌تواند یک قهرمان باشد.

در زمانی که کودک با عامل ترسش رو به رو می‌شود از عبارات تشویقی مانند “تو خیلی شجاعی”، “می‌دونم که از پسش برمیای”، “من به داشتن فرزند شجاعی مثل تو افتخار می‌کنم” و از این دست استفاده نمایید. همچنین می‌توانید از سایر پاداش‌ها نیز بهره بگیرید. البته نباید طوری رفتار کنید که کودک احساس کند می‌خواهید او را تحت فشار بگذارید.

۳. به کودک‌تان اجازه دهید تا با شما در مورد ترس‌هایش صحبت کند

به حرف های کودک خود گوش دهید و احساسات کودک را بپذیرید و بدون قضاوت در مورد آن‌ها، به او بفهمانید که برای احساساتش ارزش قائلید. مثلا به او بگویید “می‌دونم ناراحتی، چون نمی‌تونی به پارک بری”. گاهی نیز از عواطف و احساسات خود با او صحبت کنید. با این کار او هم اعتماد به نفس لازم برای بیان احساساتش را پیدا می‌کند. برای تربیت کودک شجاع باید اعتماد به نفس را در او افزایش دهید.

کودک شجاع کودکی است که یاد می‌گیرد چگونه با ترس خود روبه‌رو شود. به کودک‌تان یاد دهید که نباید از ترس هایش فرار کند. بگذارید در مورد ترس‌هایش و علل آن با شما صحبت نماید. فرزندتان را به خاطر ترسی که دارد مسخره نکنید حتی اگر ترس او از نظر شما بی‌معنی باشد. به کودک کمک کنید تا واقع بینانه به ترس خود نگاه کند و راهی برای مقابله با آن پیدا کند.

۴. کودک را در رویارویی با ترس‌هایش همراهی کنید

کودک شجاع کودکی نیست که هیچگونه ترسی نداشته باشد بلکه کودکی است که می‌تواند به درستی بر ترسش غلبه کند. برای داشتن کودک شجاع نباید او را مجبور کنید که با موقعیت و یا عاملی که باعث ترس او شده مواجه شود. شما باید شرایطی را فراهم کنید که فرزندتان احساس کند می‌تواند بر ترسش غلبه کند و موقعیت ترسناک را تحت کنترل خودش درآورد. بهترین کار برای رسیدن به این هدف همراهی شما با اوست.

همراه شدن به این معنی است که در گام اول از کودک خود بپرسید که آیا می‌خواهد با عاملی که موجب ترس اوست مواجه شود و آن را امتحان کند؟ و سپس به او اطمینان دهید که در تمام مدت رو به رویی با عامل ترس آور همراه و درکنار او هستید. مثلا اگر کودک از اتاق تاریک می‌ترسد از او بپرسید آیا مایل است با شما به داخل اتاق برود؟ و اگر موافق بود دست او را بگیرید و با هم به داخل اتاق تاریک بروید.

۵. بگذارید خطر را تجربه کند تا کودک شجاع داشته باشید

تجربه خطر، شجاعت را در کودکان افزایش می‌دهد. انتخاب‌های مستقل برای افزایش شجاعت و اعتماد به نفس کودک ضروری است. حتی اگر انتخاب‌های درستی نداشته باشد این اجازه را به او بدهید تا ریسک کند، زیرا پس از چند بار یاد می‌گیرد که درست انتخاب کند.

اعتماد به نفس و شجاعت رابطه مستقیمی با هم دارند. هرچه اعتماد به نفس کودک بالاتر رود شجاعت  او نیز بیشتر می‌شود. فرزندتان را تشویق کنید تا در فعالیت‌های گروهی شرکت کند. شرکت در این گروه‌ها فرصت ابراز توانایی هایش را به او داده و در نتیجه اعتماد به نفس او بالاتر می‌رود. این کار به تربیت کودک شجاع بسیار کمک میکند.

شما برای اینکه کودک شجاع داشته باشید از چه شیوه‌ای استفاده می‌کنید؟ حتما اگر نظر یا تجربه‌ای در این زمینه دارید آن را زیر همین نوشته در قسمت نظرات با ما مطرح نمایید.